Icoonschilder van Zeeland
Zeeland laat een blijvende indruk achter in het monumentale werk van schilder Adri Geelhoed. In de landschappen die hij ‘stuct’, in grote welgekozen composities van kleurvlakken, gaan vlakverdeling, beeld en textuur een gelukkig verband aan. Zijn handschrift als schilder is volstrekt herkenbaar. Het aanbrengen van de verflagen gebeurt op een rulle manier, die rijmt op de aarde van geploegde akkers en die de sfeer en bijbehorende emotie oproept van een ouder besef dat bovenkomt: een herinnering aan het landschap van je jeugd.
In deze vrije uitzichten ligt het hooi van de herinnering hoog opgetast, maar het is veel meer dan nostalgie of romantiek. Deze schildertechniek geeft elk werk een bepaald Geelhoed-patina. De kleuren springen eruit: de matte roze bloei van een aardappelveld onder een donkere lucht, groen in alle soorten, afkomstig uit een kennelijk onuitputtelijke voorraadschuur van groenen. Landschappen teruggebracht tot hun essentie, en daardoor kun je er zelf ook nog bij als kijker, het sluit je niet uit maar in. Schilderijen die herinneringen wekken aan de toekomst, aan de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Het zijn polder- en zeekleilandschappen die een sfeer ademen van afwachten, van inwerking van tijd en seizoenen, de cyclus van zaaien en oogsten.
De innerlijke stilte van waaruit deze landschappen zijn neergelegd in verf, roepen iets op van de sfeer van iconen. Ze nodigen uit tot contemplatie. Dat er geen mensen op staan, is alleen maar gezichtsbedrog, want juist Zeeland is bij uitstek de vrucht van het poldermodel. Hun afwezigheid is dan ook slechts tijdelijk; vermoedelijk zit de boer te schaften en over het land uit te kijken, net als degene die deze schilderijen bekijkt.
Hoe aards de onderwerpskeuze ook is, met alle vezels doortrokken van de grond onder onze voeten, de sfeer op deze doeken is altijd bijzonder, geheimzinniger dan de kale werkelijkheid. Er past heel goed muziek bij, muziek met een zekere lichtvoetige ernst, zoals de landschappelijk geïnspireerde composities van de grote Nederlandse componist Simeon ten Holt of van de Finse componist Sibelius. De oogst die Adri Geelhoed zelf streek voor streek binnenhaalt, is de rust die de landschappen van Zeeland ons bieden, voorbij elke taal.
Hilbrand Rozema, Nederlands Dagblad 2012
Het landschap wordt gedragen door de kleur
Zijn boerenafkomst bepaalt nog steeds zijn visie op het landschap. Adri Geelhoed kijkt naar het landschap als een landbouwer: hoe is het weer, hoe staat het gewas erbij. Hij bracht zijn jeugd door op een kleine boerderij in de Koningspolder op Zuid-Beveland, waar nu de industrie het beeld bepaalt. Fragmenten uit dat boerenleven vormden zijn eerste onderwerpen: zijn vader aan de ploeg, geschilderd op een oude schuurdeur, zwarte boerenschuren met hun witte contourlijnen.
Langzamerhand heeft de horizon zich verruimd. Geelhoed heeft landschapsbeelden geschilderd in vier of vijf hoge smalle luiken, los van elkaar, maar aansluitend in beeld – je kunt er een hele kamer mee vullen, uitzicht naar alle kanten. Ook kwamen er abstracte composities van horizontale banen, en landschappen op schuin afgezaagde panelen. Maar uiteindelijk geeft hij de voorkeur aan zeer brede doeken, soms wel 30x200 cm, een zo breed mogelijke blik op de horizon.
Het landschap wordt gedragen door de kleur. De kleuren van de gewassen, de bomen, de gebouwen en de seizoenen. Een opvallend kenmerk van Geelhoeds werk is dat hij schildert op een zwart geprepareerde ondergrond. Het schilderij ontstaat in meerdere lagen over elkaar, opgebracht met het paletmes, van donker naar licht, lagen die dikwijls nog door de oppervlaktelaag heen zichtbaar zijn. Op deze manier bereikt hij een zeer intense kleurwerking. De Zeeuwse klei is altijd nog te zien. In al zijn schilderijen is Adri Geelhoed in gesprek met het landschap, een dialoog waarin schilder en landschap gelijkwaardige partners zijn.
Ad Beenhakker, Naar Zeeland! Schilders van het Zeeuwse landschap 2016
Ik laat me verrassen door het onverwachte
In mijn schilderijen houd ik me bezig met twee thema’s die op het eerste gezicht geheel van elkaar verschillen: Zeeuwse landschappen en abstracte composities. Voor mij raken ze elkaar in zekere zin wel, misschien ook voor degene die met aandacht naar mijn werk kijkt. En beide voldoen voor mij aan een behoefte.
In het Zeeuwse landschap voel ik me op mijn plaats – alles lijkt te kloppen. Het is niet voor niets meer dan twintig jaar het enige onderwerp voor mijn schilderijen. Alleen het Zeeuwse landschap, want je moet vertrouwd zijn met je onderwerp. Over dat landschap probeer ik iets te zeggen in verf, in kleuren en vlakken. In elk geval geef ik het wéér zoals ik het wíl zien. Ik focus op de grote lijnen, beoefen in zekere zin de kunst van het weglaten. De sublieme leegte van het landschap en de kleuren van de seizoenen zijn het die mij inspireren. Door het gebruik van panoramische doeken vestig ik de aandacht op de vaak fraaie horizon.
Deze schilderijen ontstaan in alle rust in het atelier. Afstand tot het onderwerp, muziek op de achtergrond. Ooit heb ik buiten geschilderd, en wie weet komt dat nog eens terug. In het landschap zelf maak ik schetsen en kijk ik mijn ogen uit. Ik laat me verrassen door het onverwachte, altijd is er iets nieuws te zien. Al schilderend wijzigt er nog van alles aan het beeld, het staat niet van tevoren vast hoe het eindresultaat zal zijn. In de loop van de tijd verschuift de benadering van het landschap van wat meer abstract naar meer figuratief – en mogelijk weer terug.
Daarnaast maak ik volledig abstract werk. Voor mij komt dit tegemoet aan een behoefte om spontaner en vrijer te werken. Die vrijheid zit ook in het gebruik maken van uiteenlopende materialen en technieken. Doorgaans is het vertrekpunt een papiercollage. Het principe van een vlechtwerk zorgt daarbij voor een hechte compositie. Vanuit de collages ontstaan schilderijen en er zijn ook reliëfs gevolgd. Het doel is het ordenen van elementen vanuit een chaos, maar zo dat het niet definitief is. Harmonie en contrast zijn beide van belang.
De abstracte werken zijn in de regel geen verbeelding van gevoelens of abstracte begrippen. ‘Zonder titel’ zou hier kunnen volstaan, maar is mij te onpersoonlijk. Er is een reeks genoemd naar plaatsen die ik graag zou bezoeken maar die ik niet bezocht heb. Ook noem ik mijn werk wel naar muziek die ik hoor tijdens het schilderen en die me bijblijft.
Voor zowel landschap als abstract werk geldt dat het belangrijk is om in grote vlakken te werken. In een aantal lagen van donker naar licht, afwisselend werkend met paletmes en kwasten. Schilderen blijft voor mij een avontuur.
Adri Geelhoed, 2023
CV
Geboren in 1957 in Nieuwdorp (Zld)
Woont in ’s-Heer Hendrikskinderen, werkt in Goes
1976-1981 Lerarenopleiding Tehatex Tilburg
1984-1990 Lerarenopleiding MO-B tekenen
2016 Beeldhouwcursus
2022 Japanse houtsnede
Sinds 1998 lid van Zeeuwse Kunstkring
Ingeschreven bij Centrum voor Beeldende Kunst Zeeland
Werk opgenomen in particuliere collecties in Nederland, België, Denemarken, Duitsland, Engeland, Roemenië en de VS
Publicaties
Catalogus tentoonstelling ‘Lage Landen’
Uitgave: Markiezenhof Bergen op Zoom 2019
Catalogus tentoonstelling ‘De Stilte’
Grote of Maria Magdalenakerk Goes 2018
Uit de kunst. Hedendaagse landschapsschilders van Zeeland
Auteur: Jan van den Boom
Uitgave: Stichting Het Zeeuwse Landschap 2017
Naar Zeeland! Schilders van het Zeeuwse landschap
Auteur: Ad Beenhakker
Uitgave: Den Boer/De Ruiter, Vlissingen 2016
Zeeuwse kleuren & vergezichten
Auteur: Adri Geelhoed
Uitgave: Het Paard van Troje, Goes 2012
We vonden het huis
Auteurs: Hans Dingemanse / Adri Geelhoed
Uitgave: Impersant 2011
Schilderachtig woordenboek
Auteurs: Hans Dingemanse / Adri Geelhoed
Uitgave: Impersant 2011
Catalogus ‘Landscapes of Holland’
Kemerovo Museum 2008